Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie musimy rozróżnić dwie sytuacje:
Kiedy nieobecny jest powód / powódka (czyli osoba, która wniosła pozew o rozwód) oraz kiedy nieobecny jest pozwany / pozwana.
W obydwu przypadkach mówimy jednak o sytuacjach, w których nieobecność taka jest nieusprawiedliwiona a więc nie wynika z przyczyn niezależnych od strony postępowania takich jak np. choroba.
W zależności od tego czy nieobecna jest strona powodowa czy też pozwana nieobecność na rozprawie w sprawie o rozwód może nieść różne skutki procesowe.
Nieobecność powódki / powoda – zawieszenie postępowania
Co do zasady przepisy umożliwiają sądowi rozpoznanie sprawy pod nieobecność jednej ze stron. Przepisy szczegółowo odnoszą się jednak do sytuacji nieusprawiedliwionej nieobecności strony powodowej na pierwszej rozprawie. Wynika to w szczególności z treści art. 428 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z przywołanym przepisem nieusprawiedliwiona nieobecność powoda na pierwszym posiedzeniu wyznaczonym w celu przeprowadzenia rozprawy skutkuje zawieszeniem tego postępowania.
Podjęcie zawieszonego postępowania
Zgodnie z art. 428 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego powód ma możliwość złożenia wniosku o podjęcie zawieszonego w tym trybie postępowania, jednakże nie może to nastąpić wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia zawieszenia postępowania.
Umorzenie postępowania
W sytuacji, gdy powód nie złoży wskazanego w poprzednim akapicie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania w terminie jednego roku po zawieszeniu – sąd umorzy postępowanie. W takim przypadku postępowanie będzie uważane za niebyłe i nie wywoła żadnych skutków prawnych a jeżeli strona powodowa będzie chciała nadal orzeczenia rozwodu – będzie musiała ponownie wnieść pozew rozwodowy i uiścić opłatę od pozwu (600 zł).
Udział pełnomocnika
W sytuacji ustanowienia przez powoda pełnomocnika procesowego w postępowaniu rozwodowym jego obecność będzie wystarczająca dla uniemożliwienia sądowi zawieszenia a w konsekwencji umorzenia postępowania z uwagi na nieobecność strony powodowej. Oczywiście pełnomocnik nie zastąpi strony przy składaniu przez nią zeznań czy nawet wyjaśnień informacyjnych, jednak jego obecność będzie wystarczającą dla zniweczenia skutku nieobecności samego powoda na rozprawie prowadząc w konsekwencji do rozpoznania sprawy a przy okazji podejmując działania istotne z punktu widzenia interesów klienta.
Nieobecność powoda na kolejnych rozprawach
Jak wynika z przytoczonego powyżej przepisu nie będzie niosła za sobą skutku w postaci zawieszenia i ewentualnego umorzenia postępowania nieobecność powoda na kolejnych po pierwszym posiedzeniach wyznaczonych w celu przeprowadzenia rozprawy. Nieobecność taka jednak może okazać się niekorzystna z przyczyn procesowych, ponieważ powód lub jego pełnomocnik nie będzie w stanie podejmować koniecznych czynności procesowych i bronić swoich praw ustosunkowując się do przeprowadzanych czynności, składając zeznania czy też zgłaszając wnioski dowodowe.
Nieobecność pozwanego
Skutki nieobecności pozwanego na rozprawie rozwodowej nie zostały wprost wskazane w przepisach dotyczących postępowania w sprawach małżeńskich jednak wynikają z przepisów ogólnych Kodeksu postępowania cywilnego.
W konsekwencji skutki takiej nieobecności będą nieco inne niż w przypadku nieobecności powoda.
Wyrok zaoczny
Przede wszystkim sąd w takiej sytuacji ma możliwość wydania wyroku zaocznego przyjmując za prawdziwe wszystkie twierdzenia zgłoszone w pozwie. Co prawda przepisy postępowania cywilnego nakazują w sprawach rozwodowych przeprowadzenie co najmniej dowodu z przesłuchania stron, niemniej jednak w sytuacji nieusprawiedliwionej nieobecności pozwanego sąd ma możliwość pominięcia dowodu z jego zeznań ograniczając ten dowód jedynie do zeznań powoda. Ostatecznie orzeczenie wydane na skutek poprzestania na twierdzeniach i dowodach dostarczonych jedynie przez jedną stronę postępowania może być dalece niesprawiedliwe, jednak wobec bierności pozwanego w toku postępowania przed sądem I instancji trudne może być odwołanie się od niego. Na marginesie należy wskazać, iż sąd wyda wyrok zaoczny również wtedy, gdy pozwany co prawda stawi się w sądzie, jednak będzie zachowywał się biernie nie zajmując stanowiska procesowego (nie wskaże o co wnosi).
Nieobecność po złożeniu odpowiedzi na pozew
W sytuacji gdy pozwany nie stawi się na rozprawie bez usprawiedliwienia ale wcześniej złoży w terminie odpowiedź na pozew, w której zajmie stanowisko procesowe, sąd nie wyda wyroku zaocznego i co do zasady przeprowadzi zgłoszone tam dowody z pominięciem rzecz jasna dowodu z przesłuchania nieobecnej strony.
Kontakt
Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani problematyką poruszoną w powyższym wpisie, w szczególności jesteście stroną sprawy o rozwód lub chcielibyście uzyskać poradę w takiej sprawie zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką adwokata Marcina Krupińskiego w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 211 lub na konsultację on-line po wcześniejszym ustaleniu terminu pod nr tel. +48 605-930-513.
adwokat Marcin Krupiński
28 lutego 2022 r.
